In de auto rijden we soms kilometers lang op automatische piloot, zonder dat we ons echt bewust zijn van wat we doen. Als we eten, onze tanden poetsen, de deur openen of een gesprek hebben, zijn we meestal afgesteld op automatische piloot.
Het confronterende aan mindfulnesstraining is dat we al gauw ontdekken hoe weinig controle we hebben over de geest en hoe vaak onze geest gaat verwijlen in het verleden of de toekomst, in negatieve voorstellingen, angstige verwachtingen,… een negatief zelfbeeld of een negatief beeld van de ander of de wereld waarin we leven die onze directe ervaring in het heden gaan versluieren. Door in ons hoofd te leven, missen we de rijkdom en het potentieel die een hier en nu moment ons kan bieden! Maar mindfulness is ook: het opmerken als onze geest verschuift naar oude gewoontes of op automatische piloot begint te draaien.
Vaak zien we dingen rondom ons en starten we onmiddellijk en automatisch met het maken van interpretaties, verzinnen van verhalen en scenario’s. Zonder dat we het beseffen reageert ons denken met allerlei automatische reacties: commentaren, interpretaties, theorieën, emoties….
Heb jij deze sluiers van je geest of je automatische piloot al opgemerkt? Heb jij al zicht op je automatische reacties of gewoontepatronen? Net omdat ze automatisch zijn, zijn ze soms onzichtbaar voor ons. Misschien speelt je autopilot je in een moeilijk moment net wel parten, net omdat hij onzichtbaar is.
Oefening: wees deze week aandachtig voor je automatische reacties (ook deze in je hoofd) op een gebeurtenis of tijdens de meditatie-oefeningen!
Je kan met mindfulness heel bewust in het hier en nu zijn en ook heel bewust opmerken wat er allemaal in onze geest aan het gebeuren is aan automatische reacties of interpretaties. Het voordeel van je autopilot opmerken, is dat je onmiddellijk ook de impact kan zien die deze op ons heeft. Ook tijdens je meditatie is zowel aanwezig zijn in het hier en nu waardevol alsook het opmerken dat je afgeleid was van dit hier en nu. Zo ontdekken we de krachtige impact van onze geest op onze ervaring. Als je de hele dag loopt te piekeren, kan je dit opmerken en zien hoe dit je ervaringen versluiert.
Als onze automatische piloot aan het stuur zit op momenten van ‘stress’, dan riskeren we meegenomen te worden in een negatieve spiraal die nog meer lijden veroorzaakt dan aanvankelijk aanwezig is. De gebeurtenissen rondom ons gaan dan oude gedachtepatronen, emoties, en lichamelijke gewaarwordingen activeren die ons nog meer naar beneden halen. Of een angstige geest gaat worst-case scenario’s projecteren die je nog meer angstig maken.
Een moeilijke situatie is het uitgelezen moment om je autopilot meer zichtbaar te maken:
- Wat vertelt jouw hoofd je op een moeilijk moment allemaal? Deze lijst met automatische gedachten kan je misschien wat op weg helpen.
- Kan je ook buiten je zelfgecreëerde mentale gevangenis denken en terug een stapje in het hier en nu zetten?
- Wat zijn jouw automatische strategieën en die er nog een schepje bovenop doen?
- Wat zijn de zaken die bij jou van binnen gebeuren? De drie minuten adempauze, kan je helpen zicht krijgen op je innerlijke reacties in je dagelijkse leven. Bouw deze oefening een aantal keer tijdens je dag in.
Je autopiloot, dat kan vanalles zijn aan gewoontes in je geest, zoals negatieve zelfspraak, zelfkritiek,… Maar het kunnen ook heel duidelijke destructieve gewoontes zijn zoals vreetbuien bij moeilijke emoties. Soms gaat het net ook om de heel subtiele manieren waarop we de realiteit rondom ons interpreteren, zoals een onzichtbare overtuiging over onszelf of Ander, die een soort van behangpapier gevoel rondom onszelf geeft.
Onze autopilot bestaat soms uit een onbewuste eindeloze reeks gedachten, interpretaties of associaties, die onze ervaring in het hier en nu kleuren en soms kan dat heel grijs en druilerig zijn! We hebben geen besef van de enorme impact van het denken of het verleden op onze ervaring in het heden. Deze automatische gedachten en reacties hebben soms een negatieve invloed op onze stemming en veroorzaken innerlijke stress. Ze vormen een donkere bril waardoorheen we de wereld en onszelf waarnemen en zo onze waarneming filteren. Maar ook deze bril kan je met mindfulness leren waarnemen. Je kan als het ware met je mentale zintuig leren kijken naar de mentale inhouden die je geest produceert.
Met mindfulness kan je je aandacht verrijken en je leven ten volle leven, maar ook vaardig leren omgaan met de moeilijkere momenten!
Zoals je in de mindfulness oefeningen misschien gemerkt hebt, verandert het doelbewust richten van je aandacht op iets, je beleving ervan. Het kan je ervaring verrijken, de aard ervan veranderen, of je bewust maken van dingen waar je je niet van bewust was. Deze oefeningen leren ons via ondervinding dat we op auto-pilot heel veel van de ervaring missen en we niet bewust zijn van wat er gebeurt.
Via bewuste aandacht ontdekken we aspecten die ons anders ontgaan, zowel de aangename als de minder aangename. Als je de aangename aspecten mist, mis je de rijkdom van het leven. Als je de mindere aangename aspecten blijft wegduwen, betekent dit dat je daar geen gepaste actie op kunt ondernemen. Als je ze wel ziet, krijg je een keuzemogelijkheid over hoe je er bewust mee om kan gaan in plaats van onbewust en automatisch te reageren via allerlei gedachtegangen of vermijdingsstrategieën.
En zo wordt je met mindfulness je eigen coach!